Dit is het tweede en laatste deel van een artikel over de Markt van Vlodrop en hoe die al elfhonderd jaar het kloppende hart van het dorp is.

Van oorlogsgebied tot Einkaufszentrum

In 1923 schreef historisch onderzoeker en Vlodrops onderwijzer Gerard Krekelberg een serie over romantische plekjes in Limburg. Daarin kwam hij woorden te kort toen het over Vlodrop ging. De ‘gezellige, ruime Platz’ is ‘omkransd met vol en zwaar gekroonde linden- en olmenbomen’. Krekelberg kwam er graag en woonde vlakbij in de Grootestraat. Toch was hij niet tevreden, want hij vond dat ‘de vroede vaderen’ best meer geld zouden mogen uittrekken om het dorp te verfraaien. Aan die Platz zou volgens hem een mooi nieuw raadhuis moeten komen.

Een paar jaar later werd dat raadhuis inderdaad gebouwd en Krekelberg greep zijn kans om de Markt verder aan te kleden. Hij schonk Vlodrop een meer dan twee meter hoog beeld van Vrouwe Prudentia dat in het plantsoen voor het raadhuis kwam te staan. Prudentia is de Romeinse godin van gematigdheid en voorzichtigheid, dus eigenlijk een heidens beeld dat je niet zou verwachten in zo'n rooms dorp. De godin heeft de Vlodroppenaren niet lang kunnen inspireren, want het heeft de bommenregen van begin 1945 niet overleefd.

Het raadhuis in de jaren dertig met het beeld van Vrouwe Prudentia. Rechts onderaan zien we nog kippen rondscharrelen op de Markt. De kans dat ze onder een auto zouden komen was erg klein.

Zo hebben er in de loop van de tijd meer monumenten en sculpturen op de Markt gestaan. In 1977 schonk Vekoma bij zijn vijftigjarig bestaan een stevig kunstwerk. Het was een spiraalvormige betonnen 'poal' met daaromheen een bijpassend patroon van maaskeien en betonblokken. Het stelde een wervelwind voor, maar dit plastiek was niet zo geliefd in het dorp. De betonblokken stonden aan de rand van de parkeerplaatsen waardoor automobilisten die niet goed opletten, gemakkelijk schade konden oplopen.

Na de oorlog werd het raadhuis opnieuw opgebouwd en waren de bomen van de Markt verdwenen. De straten werden geasfalteerd en in het plantsoen kwam het belangrijkste kruisbeeld van het dorp te staan. Deze foto is van 1972. Het corpus is ontworpen door beeldhouwer Van Rijn. Het kruis zelf maakte Vlodrops timmerman Wiel op de Kamp in 1953. ‘Kruisbeelden wandelen’, wordt wel eens gezegd, omdat ze bij veranderingen van straten en pleinen wel eens moeten 'verhuizen’. Dat is met dit kruisbeeld in de decennia daarna ook gebeurd. (Foto Pieter Maessen)

Toen er meer ruimte nodig was voor de wekelijkse markt, moest het gras plaatsmaken in 1977 voor klinkers. De ‘poal’ die er kwam, werd voor van alles gebruikt en uitgemaakt. Prins carnaval kroop er op carnavalsdinsdag bovenop en nam al dansend afscheid van zijn onderdanen. Tijdens het carnavalsseizoen stond er een grote (beer)bok op de paal, die ook in diverse carnavalsliedjes voorkomt. Had de fanfare feest, dan stond er een grote solsleutel op. Had de schutterij iets te vieren, dan stond er een grote vogel of een hark met ‘bölkes’ op.

Het beeldje van Gerard Krekelberg kwam er in 1989 ter gelegenheid van het tachtigjarig bestaan van het Limburgs volkslied.

Het monumentje voor de carnavalsvierders van de Beerbök was een ontwerp van de vorst van de vereniging, Bert Schmitz. Het is op 11-11-1992 onthuld door burgemeester Martin Smeets en Prins Wiel II (Wiel Goldsmits). Het staat dicht bij café Bremmers waar de carnavalsvereniging in 1964 het levenslicht zag onder Prins Jan 1, die meestal Jan van Brentjes werd genoemd, maar eigenlijk gewoon Jan Mulders heette.

Meiboom

Omstreeks 1970 begonnen de jongens van Jong Nederland met het planten van een meiboom. Het was gedurende een paar jaar spannend of de rivalen uit Herkenbosch ’s nachts weer zouden komen proberen de boom om te zagen. Daarom werd de die voorzien van betonijzer, waar geen zaag doorheen kon. Het planten van de meiboom groeide uit tot een jaarlijks feest met een bijdrage van de fanfare.

De meiboom werd naast de kerk opgetuigd, daarna met vereende krachten naar de Markt gebracht en onder steeds meer belangstelling rechtop gezet. Op de linkerfoto van rechts naar links: Ton Cuypers, John Schmitz, To Bieshaar, Henk Wilbers, Chrit Smeets, Ger Jeurissen, Jos Frijsinger, Hans Schmits [van de sjnieder, half zichtbaar], Peter Schoemakers en Peter Maessen (van de bekker). Op de rug gezien links van de groep Sjra Schmitz, op de stoep staan misschien Thei Roubroeks en Thei Timmermans. Het was begin jaren zeventig, de tijd van de wijdlopende broekspijpen. (Foto Pieter Maessen)

Wanneer op Tweede Pinksterdag het Vogelschieten van de schutterij had plaatsgevonden, trok de nieuwe koning met de fanfare naar de Markt waar Sjaak Grachten zijn kunsten als vendelzwaaier liet zien. In de open lucht voor het raadhuis en in de omliggende cafés werd de receptie voor de nieuwe koning gehouden.

De schutterij mocht om de paar jaar een regionaal schuttersfeest organiseren. Dan zaten de notabelen op de Markt voor het officiële defilé. Vooral in 1921 moet het geweldig druk zijn geweest, want toen mocht Schutterij Sint Martinus het grote Oud-Limburgs Schuttersfeest organiseren. Er reden die dag zelfs extra trams van Roermond naar Vlodrop om alle bezoekers naar Vlodrop te kunnen brengen.

Het vendelzwaaien (vaansloan) werd eerst jarenlang door Drees op de Kamp en daarna door Jacques Grachten (foto) gedaan. Bij een schuttersfeest rond 1970 stonden de koningen en koninginnen voor het defilé voor het raadhuis.

Onheil

In de loop van de tijd zijn alle gebouwen rondom de Markt wel eens vervangen, daarom is De Lindeboom nu verreweg het oudste. Er hebben zich hier grote drama’s afgespeeld. Op zaterdag 10 september 1921 brak er brand uit. De schuren van het dorp lagen vol hooi en er stond een stevige westenwind. Brandweerkorpsen uit de wijde omtrek schoten te hulp, maar zij konden niet voorkomen dat in het blok dat grenst aan de Kleine Wal maar liefst veertien huizen, schuren en stallen werden verwoest.

Nog veel erger waren de luchtaanval en de artilleriebeschietingen een maand lang vanaf eind januari 1945 die bijna alle gebouwen rond de Markt hebben verwoest of zwaar hebben beschadigd. De Engelsen probeerden daarmee vanuit Posterholt de laatste Duitsers uit Vlodrop te verdrijven. Alleen De Lindeboom, café Bremmers en een paar andere huizen hebben het – zwaar beschadigd – overleefd. Wat er nog over was, is later gesloopt omdat het te oud of door verwoesting te slecht was. Al zouden we met de huidige inzichten misschien een paar van die panden overeind hebben kunnen houden.

Links het raadhuis in maart 1945 en rechts een foto richting Markt met nog net zichtbaar een stuk van de zwaar beschadigde kerk. (Foto's Smeets, Maasbracht)

De Markt als Einkaufszentrum

Na de oorlog kwam er een enorme opleving. De huizen tussen het raadhuis en de pastorie werden gesloopt en aan de overkant verschenen nieuwe, moderne winkels. Zo kwam er de schoenenzaak van Maessen uit Posterholt (‘de Foas’, in het pand waar later café De Prins kwam), Jo Hendrikx begon een meubelwinkel en Jo Pleunis bracht mode naar het dorp. Het waren speciaalzaken zoals je die alleen in een stad zou verwachten. Dat had alles te maken met de voorbereidingen voor de grote, hypermoderne steenkolenmijn Beatrix waardoor Vlodrop enorm zou gaan groeien. De jaren vijftig stonden helemaal in het teken van de groei die Vlodrop en de andere dorpen aan de Meinweg zouden gaan doormaken. Maar die mijn kwam er niet.

Het herstel van de Markt was in 1954 al ver gevorderd. Achter de colonnade kwam de eerste schoenenwinkel. Links van dit blok kwamen even later de winkels van Hendrikx en Pleunis. 

In plaats daarvan kwam er wel de Duitse kooplust en die leidde vanaf 1963 tot de bloeiende zaterdagse weekmarkt en een groot aantal kruidenierswinkels. Nu had Vlodrop groot voordeel van zijn functie als goed bereikbaar grensdorp. De markt trok wekelijks honderden kooplustige Duitsers die zelfs vanuit Jülich, veertig kilometer hiervandaan, een visje kwamen eten, groenten kwamen kopen bij Van Houwelingen of iets meenamen van de kraampjes met ondergoed, kaas, plantjes en allerlei ander spul. Alle winkeliers en poelier Wolters deden daarbij goede zaken en in de cafés werd volop Kaffee und Kuchen geserveerd. Tot ongeveer het jaar 2000 deed de Vlodropper markt soms zelfs niet onder voor die van Roermond. Het was zo druk dat de Duitsers met moeite een parkeerplaats konden vinden. 

Kermis

Al meer dan duizend jaar speelt zich hier dus van alles af. De Markt was als het ware de gezamenlijke voortuin van de Vlodroppenaren, waar zij van alles met elkaar beleefden. In de jaren twintig en dertig stond tijdens de zomerkermis een tent op de Markt waar de fanfare speelde en geld ophaalde. De burgemeester had de kasteleins verboden om ook dansen te organiseren en dat leidde tot een flinke ruzie, waarna de burgemeester moest inbinden. Op de zondag van de zomerkermis trok de processie door het dorp met een rustaltaar op de Markt.

Twee keer per jaar moest de handelsmarkt een beetje uitwijken voor de kermis, en dan stond alles in de omgeving vol met kramen, tenten attracties en geparkeerde auto’s.Deze foto is van begin jaren zeventig.

En natuurlijk elk jaar de carnavalsoptocht, zoals deze in 1975

Knooppunt

En nu heeft Vlodrop weer een Markt die aan deze tijd is aangepast. Het verkeer van Roermond naar Wassenberg neemt tegenwoordig de Keulsebaan. Er is nog de carnavalsoptocht, nu en dan een braderie en nog een klein beetje kermis. Het raadhuis staat nu in Sint Odiliënberg en de Boerenleenbank is helemaal uit het dorp verdwenen. Maar er zijn gelukkig nog een paar actieve kasteleins met hun cafés en eetgelegenheden en andere ondernemers die leuke spullen of lekkernijen aanbieden. Het bezoek komt nu van de vitale verenigingen en van de mensen die de fietsroutes door onze mooie Roerstreek volgen. Zo heeft de nu voltooide opknapbeurt een fraaie nieuwe Platz geschapen die past bij deze tijd waarin behoefte is aan aan een rustige, veilige en aangename ontmoetingsplek in het hart van het dorp.  

En nog steeds ligt de Markt van Vlodrop aan een doorgaande route, maar nu van de fietsknooppunten. Zo blijft het een levendig dorp waar mensen graag komen.

Pieter Maessen,
met medewerking van Louis op de Kamp, Henk Wilbers en Ton Schönwetter.

De foto's in dit artikel komen deels uit mijn eigen archief, deels van de Faceboekpagina 'Vlodrop in Oude Dagen' en deels uit het archief van Henk Wilbers, Louis op de Kamp of de Heemkundevereniging Roerstreek. Piet van de Venne maakte de foto's in de kop, van de Beerbök en van Krekelberg.